Kablolar, yükseklik ve sivri cisimler söz konusu olduğunda, büyük ihtimalle başınıza gelmeyecek olsa da karşılaşabileceğiniz en yaygın yaralanmaların nasıl tedavi edileceğini bilmeniz gerekir. İşte evde küçük kazalar yaşamanız durumunda yapmanız gerekenler.
Kafaya alınan darbeler
Biri kafasını vurursa veya kafasına darbe alırsa, şunlara dikkat edin:
- Kısa süreli de olsa uyaranlara verilen tepkide azalma
- Kafa derisinde yaralanma
- Baş dönmesi/bulantı
- Hafıza kaybı
- Baş ağrısı
- Kafa karışıklığı
Aşağıdakiler ise daha ciddi yaralanmaların göstergesi olabilir:
- Uyaranlara verilen tepkinin azalması veya tamamen kaybolması
- Burun veya kulaktan kan veya başka bir sıvı gelmesi
- Göz bebeği boyutlarında farklılaşma
Bu belirtilerin herhangi birini fark ederseniz:
- Yaralanan kişiyi oturtun
- Soğuk bir şey bulun ve yaralı yere uygulayın
- Kanayan yerlere baskı uygulayın
- Aşağıdaki USAY skalasını değerlendirin ve tepkilerini not edin. Ambulans çağırırsanız paramediklere bu bilgileri verin
USAY skalası:
- Yaralı Uyanık ve gözleri açık mı?
- Sorulara cevap vererek ve talimatlarınıza uyarak Sesli uyaranlara yanıt veriyor mu?
- Gözleri kapalıysa ve sesinize yanıt vermiyorsa, Ağrılı uyaranlara yanıt veriyor mu? Tepki verip vermeyeceğini görmek için çimdikleyin.
- Yukarıdakileri kontrol ettikten ve hafifçe sarstıktan sonra, hala Yanıt alamıyor musunuz?
Uyanıksa ve tepki veriyorsa, kendine gelmesini bekleyin. Büyük ihtimalle hafif bir yaralanma söz konusu ancak başka belirtiler olup olmadığını takip edin. Aksi takdirde, ambulans çağırın ve USAY skalasının sonuçlarını bildirin.
Yanıt alamıyorsanız, ambulans gelene kadar bu durumda uygulanması gereken ilk yardım işlemlerini uygulayın.
Kırıklar
Açık kırıklar kemiğin cildi delerek çıkmasından anlaşılabilir. Kapalı kırıkları tespit etmek içinse aşağıdakileri kontrol edin:
- Şişme
- Hareket etme güçlüğü
- Doğal olmayan hareketler
- Daha kısa, bükülmüş veya dönmüş görünen organlar
- Zorlanma sesi veya hissi
- Kuvvet kaybı
- Şok
Tabii ki açık kırıklara daha ciddi bir müdahalede bulunmanız gerekir. Steril gazlı bez veya temiz bir havlu ile yarayı örtün ve bir sargı bezi ile sıkıca sabitleyin. Kanama varsa, kanamayı kontrol etmek için yaraya baskı uygulayın.
Kırığın açık veya kapalı olmasından bağımsız olarak, organı sabit bir şeyle destekleyin ya da mümkünse bandaj kullanarak yaralanmayan bir organa bağlayın. Böylece hem kırığın kötüleşmesini önleyeceksiniz hem de ağrı hafifleyecek.
İlk müdahaleyi tamamladıktan sonra ambulans çağırın. Beklerken şok belirtileri olup olmadığını kontrol edin ve gerekiyorsa müdahale edin. Yukarıdaki USAY skalasına göre yanıt alamıyorsanız, ilk yardım uygulayın.
Şiddetli kanama
Kanama halinde ne yapacağınızı bilmiyorsanız tekrar harekete geçme zamanı. Kan kaybı problemleri hızla kötüleştirebilir, bu yüzden çok hızlı müdahale etmelisiniz.
Yapmanız gereken ilk şey ellerinizi yıkamak ve mümkünse tıbbi eldiven kullanmak. Kan kaybını durdururken enfeksiyona neden olmaktan kaçınmalısınız.
Hazır olduğunuzda yaranın çevresindeki giysileri gerekirse keserek çıkarın.
Yaranın içinde bir cisim varsa çıkarma fikri sizin için rahatsız edici olabilir. İyi haber şu ki, çıkarmamanız gerekir. Yarayı tıkıyor ve kan kaybının çoğalmasını önlüyor olabilir, bu yüzden profesyonellerin çıkarması daha iyi olacaktır. Sadece yaranın iki yanına temiz bir bez ile baskı uygulayın ve ambulans çağırın.
Yara temizse doğrudan yaranın üzerine baskı uygulayın. Ambulansı beklerken kan dolaşımını engellemeyecek şekilde bir tamponu sargı bezi yardımıyla yaraya sıkıca bastırın. Yara kol veya bacakta ise, yarayı yüksekte tutun ve sabit bir şey ile destekleyin. Bu süreçte yine uyaranlara yanıt vermeme veya şok belirtilerini takip edin ve gerekirse müdahale etmeye hazır olun.
Kalan her şey…
Burada yer almayan yaralanmalarda da ilk yardım uygulanması çok önemlidir. Unutmayın, tıbbi destek alana kadar geçen her dakika kritik olabilir.
