Sigorta, riskin söz konusu olduğu sektörlerde zararın karşılanmasına yönelik kurulmuş bir sistemdir. Zararın karşılanması için bir fon içinde toplanan para kullanılır. Fon için ayrılan pay, sektör içerisinde faaliyet gösteren muhatapların ödediği sigorta priminden karşılanır. Belli sigorta faaliyetleri gönüllülük esasına göre uygulansa da bir kısım sigorta çeşitlerinin yaptırılması zorunludur. Söz konusu sigorta çeşitleri zorunlu sigorta olarak adlandırılır. Zorunlu sigortalar, kamu otoriteleri tarafından kullanıcıya zorunlu tutulmuş sigorta türleridir. Belli bir sektör içerisinde faaliyet göstermek isteyen ya da belirlenen haklardan yararlanmak isteyen kişiler zorunlu sigorta yaptırmak zorundadırlar. Ülkemizde en çok duyulan zorunlu sigorta türü, zorunlu trafik sigortası olarak bilinen sigorta çeşididir. Söz konusu sigorta türü, yasal literatürde karayolları motorlu araçlar zorunlu mali sigortası olarak isimlendirilir. Zorunlu sigorta çeşitleri, sadece ülkemizde var olan bir uygulama değildir. Dünyanın birçok ülkesinde belli alanlardaki sektörel faaliyetlerde zorunlu sigorta uygulaması vardır. Burada amaç, oluşan mağduriyetin maddi ve manevi karşılığının hak sahibine ödenmesidir. Bu sayede maddi zarar ortadan kaldırılmaya çalışılır. Kamu otoritesi birçok alanda uygulamaya koyduğu gibi bundan sonraki dönemde de zorunlu sigorta türlerinin sayısını artırmaya yönelik tedbirler alabilir.
Zorunlu Sigorta Nedir?
Sigorta, hak sahiplerinin can ve mal güvenliğinin karşılanması maksadıyla geliştirilmiş bir güvencedir. Sigorta çeşitleri arasında yer alan belli sigortalar, kamu otoritesince yaptırılması zorunlu olan sigorta türleridir. Zorunlu sigortalar, kamu ve sektörel güvenliğin sağlanması maksadıyla kamu otoritelerince denetlenir. Sigorta kapsamında hak sahiplerinin yaptığı iş ya da kullandığı ekipman ile ilgili gerekli güvence sağlanmış olur. Hem çalışanların, hem de işverenlerin zorunlu sigorta türleri hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olması gerekir. Çünkü zorunlu sigortalar herhangi bir kaza ya da kayıp durumunda karşınıza çıkar. Yapılan işte herhangi bir araç ya da mülk sahibi olmasanız bile haklarınızı bilerek hareket etmenizde fayda vardır. Bu kapsamda yaşanan gelişme karşısında maddi ve manevi zararın karşılanmasını talep edebilirsiniz.
Zorunlu Sigorta Çeşitleri Nelerdir?
Ülkemizde sektörel faaliyetlerde can, mal kayıpları ve üçüncü kişilerin mağduriyetlerinin karşılanmasına yönelik uygulanan birçok zorunlu sigorta çeşidi vardır. Aşağıda bu sigorta çeşitlerinin neler olduğunu görebilirsiniz.
- Zorunlu trafik sigortası; araç sahiplerinin yaptırması gereken ve yasal olarak sıkı denetime tabi tutulan bir sigorta türüdür. Çevrenizde gördüğünüz tüm araçların zorunlu araç sigortası vardır.
- Zorunlu deprem sigortası (DASK); yerleşim yerlerinde oluşabilecek depreme karşı yapılan bir sigorta türüdür. Bu kapsamda herhangi bir deprem durumunda oluşan can ve mal kaybına yönelik hak sahibine çeşitli tazminat kalemlerinde ödeme yapılır.
- Seyahat Sağlık Sigortası; yurtdışı seyahati için vize almak isteyenlerin yaptırması gereken sigortadır. Yurtdışında yaşanabilecek sağlık sorunlarını teminat altına alan seyahat sigortası türüdür.
- Karayolu yolcu taşımacılığı zorunlu ferdi kaza sigortası; yolcu taşımacılığı yapan firmalar tarafından yapılan bir sigorta çeşididir. Yolculuğun başlangıcından sonuna kadar yolcunun can ve mal güvenliği teminat altına alınmış olur.
- Özel güvenlik mali sorumluluk sigortası; istihdam eden işveren tarafından özel güvenlik görevlilerine yönelik yapılan bir sigorta türüdür. Sigorta kapsamında güvenlik görevlilerinin 3. kişilere vereceği zararlar sigorta poliçesi kapsamında güvence altına alınır.
- Tehlikeli madde taşıma sektörüne yönelik tehlikeli madde ve tehlikeli atık mali sorumluluk sigortası; sektörel faaliyetler sebebiyle 3. kişilere verilecek zararların tazminini taahhüt eder.
- Karayolları taşımacılığına yönelik mali sorumluluk sigortası; motorlu taşıtlarla seyahat eden yolcular, varış noktasına kadar, duraklamalar da dâhil olmak üzere herhangi bir kaza durumuna karşı sigortalanır.
- Paket tur sigortaları; turizm şirketleri tarafından tur kapsamında taşınan yolculara yönelik bir sigorta türüdür. Bu kapsamda tüketicinin mağdur olacağı tüm konulara karşı gerekli teminat sağlanmış olur.
- Kıyı tesisleri için deniz kirliliği mali sorumluluk sigortası; poliçe üzerinde belirtilen deniz kirliliğinin oluşmasına karşı yapılan bir sigorta türüdür. Bu kapsamda denizde oluşan kirliliğin temizlenmesine yönelik her türlü masraf sigorta şirketince karşılanır.
- Sertifika mali sorumluluk sigortası; elektronik sertifika hizmet sağlayıcısından kaynaklanan zararların karşılanmasına yönelik yapılan bir sigorta çeşididir. Söz konusu sigorta kapsamında elektronik imza kanunundan doğan tüm haklara karşı sigortalı teminat altına alınmış olur.
- Tıbbi kötü uygulamaya ilişkin zorunlu mali sorumluluk sigortası; sağlık çalışanlarının kötü uygulamalarına ilişkin doğacak hukuki sorunlara karşı teminatını esas alır. Bu kapsamda maddi ve manevi tazminat taleplerine karşı da çalışan güvence altına alınır.
Zorunlu Araç Sigortası
Zorunlu araç sigortası, trafikte oluşan kazalardan dolayı oluşan zararın en aza indirilmesine yönelik yapılan bir sigorta türüdür. Oluşan kaza sonunda kişilerin can ve mal teminatının sağlanmasının yanında sigorta sahiplerinin her türlü mağduriyetlerinin önlenmesi de amaçlanır. Ülkemizde trafik kazalarının ve bu kazalardan kaynaklı can ve mal kayıplarının sayısı, hiç de azımsanmayacak seviyededir. Bu kapsamda zorunlu trafik sigortası, büyük avantajları bünyesinde barındırır. Kaza durumunda oluşan maddi hasar, sigorta şirketi tarafından karşılanır. Bunun yanında kaza sonunda zarar gören taraflara; maddi ve manevi tazminat ödenmesi de söz konusudur. Zorunlu trafik sigortasının her yıl yenilenmesi zorunludur. Karayolları Trafik Kanunu’na göre kaza sonrasında meydana gelen mağduriyetin kısa sürede çözüme kavuşturulması amaçlanır. Zorunlu trafik sigortası, sigorta sahibinin değil, karşı tarafın zararının karşılanmasına yönelik bir sigorta türüdür. Bu kapsamda zorunlu trafik sigortasının en önemli avantajı karşılıklı kaza durumunda ortaya çıkar. Sigorta ile birlikte olası bir kaza durumunda; karşı tarafın maddi zararının yanında sağlık harcamaları ile sakatlık ve can kaybı gibi durumlar için de teminat alınmış olur. Teminat tutarları, belirli ölçütler dahilinde hesaplanır. Her yıl yenilenmesi gereken zorunlu trafik sigortasının yaptırılmaması durumunda bu tür kazalarda herhangi bir hak iddia etmek mümkün değildir. Söz konusu durumda trafik görevlileri tarafından ciddi para cezaları da uygulanır.
DASK
Hepimiz ülkemizin bir deprem bölgesi olduğunun bilincindeyiz. Her ne kadar insanlar bu durumu düşünmek istemese de bu gerçek ile yaşamak zorundayız. Olası deprem durumunda oluşan maddi ve manevi zarara karşı gerekli tedbirlerin alınması gerekir. Bu kapsamda alınması gereken tedbirlerin başında zorunlu deprem sigortası gelmektedir. 17 Ağustos 1999 Marmara depremi sonrasında Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) kurulmuştur. Söz konusu kurum, binaların depreme karşı sigortalanmasını ve deprem sonrasında oluşan zararın karşılanmasını amaçlar. Halk arasında DASK olarak bilinen sigorta türünün yaptırılması zorunludur. Söz konusu sigorta yaptırılmadan binada oturan kat malikinin elektrik, su gibi abonelikleri de yapılmaz. Yıllık olarak kesilen poliçe ile yapılan DASK, standart teminatların yanında sigorta yaptıranın talepleri doğrultusunda geniş kapsamlı da düzenlenebilir. DASK’ın poliçe bedeli de talep edilen teminatların yanında bir kısım hususlara bağlıdır. Dairenin DASK bedeli belirlenirken değerlendirilen kriterler şunlardır;
- Binanın yaşı
- Dairenin büyüklüğü
- Binanın bulunduğu bölgenin deprem riski
Zorunlu Karayolları Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası
Karayolları taşımacılık mali sorumluluk sigortası, yolcuların seyahat esnasında karşılaşacakları kaza durumlarına karşı sigortalanmasını kapsar. Bu durumda yolculara maddi ve manevi bir kısım teminatlar sunulur. Söz konusu teminat limitleri Hazine Müsteşarlığı tarafından belirlenir. Prim ücretlerinin belirlenmesinde ise sigorta şirketleri yetkilidir. Taşımacılık belgesine sahip olan kurumların söz konusu sigortayı yaptırması zorunludur. Teminat bedelinin belirlenmesinde kurumsal firmaların güvenirlik düzeyleri de dikkate alınır. Bu kapsamda hazırlanan poliçe sayesinde kaza sonrasında yolcunun maddi ve manevi zararı, sigorta şirketi tarafından karşılanır.
