2021 yılında dijital varlık piyasası hızla gelişiyor. Toplam hacmi 2,5 trilyon doları aşan kripto para piyasasının hızla genişlemeye devam etmesi bekleniyor. Kripto paralara olan ilgi son yıllarda istikrarlı bir artış göstermiş olsa da kripto sanatın ve NFT’lerin (non-fungible token / gayri misli jeton) gelişimi son zamanlarda internet üzerindeki varlıkların ne kadar değerli olabileceği konusunda dünya çapındaki farkındalığın artmasını sağladı. Genellikle şahsi menfaatin ve yatırım potansiyelinin bir araya gelmesi yoluyla hem tanınmış şirketler hem de kişiler bu kavrama yönelmeye devam ediyor.
Ancak bu varlıkların fiziksel olarak bulunmadığı dikkate alındığında, değer, projeksiyon, sigorta ve koruma politikaları ile ilgili önemli sorular ortaya çıkıyor. Bu dijital varlıklar finans, teknoloji ve yaratıcı çevreler gibi birden fazla sektörde önemli bir konu başlığı haline gelirken, bu yeni varlık kategorilerin nasıl sigortalanabileceğini ve yatırım yapmanın faydaları ile risklerini tartışıyoruz.
Dijital varlıkları anlamak
‘Kripto varlıklar’ şeklinde de bilinen dijital varlıklar çoğunlukla fiziksel varlığı bulunmayan ve çevrimiçi sahip olunan varlıklara atıfta bulunur. Yatırım açısından en yaygın olarak kullanılan kripto varlıklar, dijital para birimleri olan kripto paralar ile NFT’lerdir. NFT, ‘non-fungible token’ teriminin kısaltması olup, benzersiz, yani misli bulunmayan varlıklar anlamına gelmektedir. Bu varlıklar arasında resimler, fotoğraflar, logolar, müzik eserleri ve diğer dijital içerik türleri yer alırken, kripto paralar misli varlıklardır, yani bir Bitcoin’in değeri ve türü başka bir Bitcoin ile tamamen aynıdır.
NFT’ler resim ve müzik gibi eserlerle ilgili olduğu için değeri zamanla artabilecek orijinal eserin mülkiyetini size vermektedir. Başkaları resmi görüntüleyebilir veya müziği dinleyebilir ancak orijinali alıcıya aittir. Bir karşılaştırma yapmak gerekirse, bir Picasso tablosunun kopyasını satın alabilirsiniz ancak esas değerli varlık orijinal tablonun sahibine ait kalmaya devam eder.
Dijital varlıklara yatırım yapmanın faydaları
Yeni gelişen tüm varlıklarda olduğu gibi, ne kadar erken pay sahibi olursanız karşılığını alma ihtimaliniz o kadar yükselir. Dijital varlıklar sağlam bir piyasaya sahip olacak kadar uzun süredir mevcut; yani, yakın zamanda değerini yitirecek gibi görünmüyor. Kripto para, dijital varlıkların değerinin ne kadar hızlı artış gösterebileceğine dair bir örnektir. Fiyatlarda dalgalanmalar olsa da 2015 yılında değeri 741 TL olan 1 Bitcoin, bugün 545 bin TL değerindedir.
Dijital varlıklar aynı zamanda resim, şarap, altın veya diğer maddi varlıklara yapılan yatırımlar gibi depolama veya nakliye gerektirmediği için yaşam tarzı açısından da faydalara sahip.
Nike, Cryptokicks doğrulama sistemi aracılığıyla dijital varlıklara giriş yapan şirketlerden sadece biri olup, ilk dijital sanat eserini Nisan 2021’de Christie’s Müzayede Evi satmıştır. Alışveriş/satış sürecini hızlandırabilecek jetonlaştırma seçeneklerini araştıran firmalarla birlikte gayrimenkul piyasasına da girmektedir.
Özellikle NFT’ler günümüzdeki resim piyasasına benzer bir değere ulaşabilecek yeni bir piyasa oluşturuyor. Thomas Crown Art Direktörü Stephen Howes’un bu kavramı, ‘NFT’ler on yılın en büyük yatırım trendi’ olarak nitelendiriyor.
Riskler nelerdir?
Ne yazık ki her varlık gibi bu yatırımlar da bazı risklere sahip. Başlıca endişe konularından biri erişim: Blok zinciri işlemleri kaydederek koruma sağlıyor olsa da parolaların değişmesi ve geçersiz bağlantı adresleri yüzünden dijital eşya kaybolabilir, hatta bilgisayar korsanları tarafından çalınabilir. 2011 yılından beri 101 milyar TL üzerinde kripto para çalındığı bilinmektedir, bu yüzden çevrimiçi hırsızlık riski hafife alınmamalı.
Değer kaybına yol açabilecek piyasa dalgalanmaları da her zaman olasılık dahilinde; yani, yatırımınız ümit ettiğiniz kadar iyi bir getiri sunmayabilir. Ayrıca, dijital varlıklara dair vergiler ya da vergiye tabi gelirler başta olmak üzere, olası yasal sorunların da dikkate alınması gerekir. Son olarak, birçok kişi dosya niteliğinin ve dosya formatlarının gelecekte açılamayacak veya kullanılamayacak şekilde değişmesi gibi yollarla dijital varlıkların bile niteliğinin bozulabileceğini göz ardı etmektedir.
Varlıklarınızı nasıl koruyabilirsiniz?
Dijital varlıkların korunması ve sigortalanması çok karmaşık görünebilir. Fiziksel varlıkları bulunmadığı için rayiç bedel belirlenmesi zordur. Yeni gelişen tüm varlıklarda olduğu gibi, sigorta sektörü politikaların, terminolojinin, risk değerlendirmesinin ve ödemelerin tanımlanmasına ilişkin en iyi uygulamaları belirlemeye çalışmaktadır. Ayrıca, resim veya klasik otomobiller gibi daha yerleşik yatırım türlerinin aksine bu varlıkların değerinin hızla değişebilmesi de sigorta işlemlerini zorlaştırmaktadır.
Sonuç olarak, dijital varlık sigortası sektörü hızla büyüyor olsa da dijital varlıkların ezici çoğunluğu henüz sigortasızdır. Pennsylvania Üniversitesinde 'dijital varlık sigortası' hakkındaki ilk akademik makalelerden birine imza atan Adam Zuckerman, dünya çapında en popüler kripto paraların en fazla %5’inin sigortalı olduğunu ifade ediyor. Ancak varlıklarınızı internet üzerinde korumanın özellikle ‘güvenli depolama’ sağlayan uçtan uca ağ ve tümleşik ürün türleri gibi başka yöntemleri de vardır. Gelecekte sigorta şirketlerinin dijital varlık mülkiyeti ve miras planlaması, örneğin korumanın ölüm sonrasında veya miras kapsamında nasıl işlediği gibi konularla ilgilendiğini görmemiz olası. Ayrıca, sigorta ödemelerinin nasıl yapılacağı ve dijital anahtarların ve cüzdanların kaybı, çalınması ve kopyalanması gibi teminata dahil olacak konular şimdiden tartışılmaktadır.
Stephen Howes, NFT’lere şüpheyle bakanlar için şu ifadeleri kullanıyor: “Dijital sanat fikrini reddedenler, 1990’larda internetin potansiyelini görmezden gelenler ya da 2000’lerde Amazon’un başarılı olamayacağını iddia edenler ile aynı bakış açısına sahip.” Birçok uzmanın ve büyük markanın dijital varlıkları geleceğin yatırımı olarak gördüğü açıkça ortada. Kripto varlıklar şüphesiz riskli bir piyasa yapısına sahip, ancak doğru koruma tedbirleri alındığında erken yatırım yapmanın muazzam getirisi olabilir.
