Besin atıkları, biriktiğinde çevre kirliliği oluşturabilir. Hem atıkların bertarafı ile çevre kirliliğinin azaltılması hem de değerlendirilerek dönüştürülmesi sonucunda fayda kazanımı önemli bir yöntemdir. Besin atıkları kompostlama, fermantasyon, dondurma, kurutma gibi farklı yöntemlerle değerlendirilerek faydalı amaçlar için yeniden kullanılabilir. Bununla birlikte hem atıkların bertarafı sağlanır hem de faydalı işlemler için değerlendirilebilir. Atık yiyeceklerin nasıl değerlendirilebileceğine gelin birlikte göz atalım.
Besin Atıklarını Ev için Değerlendirme
Atık haline geldiği düşünülen besinlerin mutfak için de yeniden değerlendirilmesi mümkündür. Et veya tavuklardan sıyrılan kemikleri hemen atmak yerine haşlayarak suyu değerlendirilebilir. Kemik suyu veya tavuk suyunu bulyon olarak küpler halinde derin dondurucuda saklayarak yemekler için aroma olarak kullanabilirsiniz. Meyve kabukları da değerlendirilebilecek bir diğer atıklardır. Elma kabukları ve çekirdekleri evde sirke yapımı için kullanılabilir. Sirke amaçlı kullanılmayan temiz, yıkanmış elma kabuğunu kışın elma çayı yapımında da değerlendirebilirsiniz. Aynı şekilde değerlendirilmeyen atılan kiraz sapları, aslında sağlık açısından oldukça faydalıdır. Kiraz sapları bitkisel çay yapımında kullanılabilir. Üstelik zayıflama ve toksinlerden arınma açısından yapılan çayın bazı faydaları olduğu uzmanlar tarafından belirtiliyor.
Besin atığı haline gelen diğer maddelerden birisi narenciye kabukları. Portakal kabuğunu atmak yerine dilimleyerek reçel yapmak mümkündür. Ayrıca, limon veya portakal kabukları rendelenerek buzlukta saklanabilir. Kek veya kurabiye yapımında rendelenen narenciye kabuklarını aroma olarak kullanabilirsiniz. Meyve kabukları sadece bitkisel çay, reçel ve sirke amaçlı değerlendirilmez. Cilt ve saç bakımı için de muz kabuğu, hindistan cevizi farklı malzemeler karıştırılarak maske haline getirilerek kullanılır.
Evde her gün çıkan besin atıklarından birisi de yumurta kabukları. Her sabah kahvaltı için kırılan yumurtadan oluşan bu atıkları evdeki çiçeklerin toprağı için değerlendirebilirsiniz. Haşlanan yumurtanın suyu soğutulduğunda bitki için oldukça besleyici hale gelir. Yumurta kabuğunu ise inceltip toz haline getirerek saksıların içerisine dökebilirsiniz. Magnezyum gibi mineraller açısından oldukça zengin olan yumurta kabuğu toprağın verimli hale gelmesini sağlar.
Besin Atıklarından Kompost Hazırlama
Tarım alanında organik gübre kullanımı oldukça önemlidir. Organik gübreler doğal sebze, meyve gibi besin atıklarından elde edilerek evde hazırlanabilir. Yumurta kabuğu, elma gibi meyve kabukları, çekirdek kabuğu atık haline geldiği düşünülen atıklardır. Oysa yumurta kabuğu mineral bakımından oldukça zengindir. Meyve kabuklarının da besin değerleri açısından değerli olduğu bilinir. Kompostlama yöntemi ile atık haline gelen besinleri biriktirip çürütme yöntemiyle organik gübre haline getirebilirsiniz. 6 ay gibi bir sürede hava almayan ve güneş görmeyen bir kutu veya kova içerisine biriktirilen kahverengi ve yeşil malzemeler farklı kompostlama yöntemleri kullanılarak değerlendirilebilir. Üstelik hazırlanan kompost; sadece besin atıklarının değerlendirilmesini sağlamakla kalmaz aynı zamanda tarım için toprağı verimli hale getirir. Sıcak kompost, soğuk kompost veya solucan kompostu gibi farklı yöntemlerle besin atıklarını değerlendirerek tarımda kullanmak mümkündür.
Doğadan Mutfağa, Mutfaktan Doğaya
Besin atıkları, plastik atıklar gibi doğaya bırakıldığında kirlilik oluşturmaz. Çürüyerek organik gübre haline gelir. Dolayısıyla bu atıklar değerlendirildiğinde toprak açısından da büyük fayda sağlanabilir. Meyvelerin atık olduğu düşünülen çekirdekleri toprağa dikilerek birer ağaç yetiştirilebilir. Doğadan mutfağa gelen her besin atık haline geldiğinde doğru yöntemle değerlendirilerek geri dönüştürülürse tabiata yeniden kazandırılabilir. Besin atıklarını sadece tarım amaçlı değil aynı zamanda yeniden kullanım için bir alanda kullanmak mümkündür. Besin atıklarının tıp, inşaat alanında malzeme üretiminde katkı maddesi olarak kullanıldığı bilimsel deneysel çalışmalar vardır. Besin atıklarının değerlendirilmesi için birçok farklı yöntem vardır. Besin geri dönüşümü ile atık yiyecekler kompost, sirke, gübre, malzeme yapımında yeniden kullanılabilir.
